Civata Nedir? Civata Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?
Civata, farklı parçaları birbirine bağlamak için sıkıştırılarak kullanılan bir bağlantı elemanıdır. Geniş bir kullanım alanına ve çeşitliliğe sahip olan civata, yapı mühendisliğinde bulon olarak da adlandırılır. Kendi içinde standart tipte modellerden özel sipariş üzerine üretilen türlere kadar farklı çeşitlere ayrılır ve sanayinin hemen her alanında işlevsel özelliğiyle öne çıkar. Peki civata nedir, en çok kullanılan civata çeşitleri nelerdir ve ne amaçlarla kullanılabilir?
Civata Nedir?
Civata, genellikle metalden üretilen ve bir ucunda kafa, diğer ucunda diş bulunan bir bağlantı elemanıdır. Sıklıkla somunla birlikte kullanılır ve sıkıştırılarak sabitlenir. İki parçayı veya objeyi birbirine bağlama amacıyla kullanılan civata, nesneleri belirli bir açıda sabitlemeye işlevi de görür. Son derece yaygın bir kullanım alanına sahip olmakla birlikte; en çok makine, sanayi ve inşaat sektörlerinde ihtiyaç duyulan bir malzemedir.
Civata Nasıl Kullanılır?
Civata, ufak olmasına rağmen fazlasıyla işlevsel ve kullanışlı bir malzemedir. Genellikle somunla birlikte kullanılan civatalar elle veya özel makineler yardımıyla sıkıştırılarak sabitlenir. Böylece bağlantının daha güvenli kalmasını sağlar. Ortam sıcaklığına ve bağlantının özelliğine göre farklı şekillerde üretilebilir, bu şekilde çalışma niteliğine daha iyi uyum sağlayabilir. Bu nedenle civataların hepsini aynı şartlar altında kullanmak mümkün olmaz.
Paslanmaz civatalar en çok su ile temasın söz konusu olduğu boru bağlantılarında ve tesisatlarda kullanılırken farklı nitelikteki civata çeşitleri de makineden inşaata, ağır ve orta sanayiden mobilya üretimine kadar her alanda kullanılabilir. Yüksek hareket ve taşıma kabiliyetine sahip olan hafif sanayi tekerlekleri de civata kullanım alanlarına örnek olarak gösterilebilir. Özellikle beyaz eşya, temizlik ekipmanı, stand ve servis arabası gibi farklı makinelerde tekerlek bağlantısı olan alana civata deliği açılır ve somunlu vidalama sağlanır. Böylece hem hizmet kolaylığı hem de hareket avantajı sağlanır.
Civata Çeşitleri Nelerdir?
Farklı modüllerin birbirine sabitlenmesini sağlayan civatalar; baş biçimine, özel amaçlı kullanıma ve gövde biçimine göre civata olmak üzere 3 ana gruba ayrılır:
Baş Biçimlerine Göre Civata Çeşitleri
Bu gruptaki civatalar farklı özellikte üretilir ve civatanın baş kısmındaki geometrik şekle göre isimlendirilir. En çok kullanılan baş biçimine göre civata çeşitleri; altı köşe başlı, havşa başlı yarıklı, alyan, yıldız tornavida başlı olarak sıralanabilir.
- Altı köşe başlı civatalar makine sanayinde ağırlıklı olarak kullanılır ve kullanım alanına göre tam boy veya kısmi dişli şekilde üretilebilir.
- Somun anahtarının giremediği alanlarda allen başlı civatalar tercih edilir.
- Havşa başlı yarıklı civata, allen civataya göre daha dar başlıdır ve genellikle ince parçaları birleştirme amacıyla kullanılır.
- Yıldız tornavida başlı civata ise baş tarafında tornavida kanalı açık olan, dolayısıyla elle sökülüp takılmaya veya otomatik ekipmanla kullanıma uygun olan yaygın bir türdür.
Özel Amaçlı Civata Çeşitleri
Civatalar temel standartlara göre üretilerek farklı ihtiyaçları karşılar. Ancak bu standartların iş gereksinimlerine uygun olmadığı durumlarda, daha özel bağlantı problemlerini çözmeyi hedefleyen özel amaçlı civata modelleri tercih edilir. Otomotiv sektörü, sanayi ve iş makinesi gibi farklı alanlardaki bağlantıları sağlayan özel amaçlı civatalar; U civata, flanşlı civata, halka başlı civata ve göz başlı civata olarak incelenebilir.
Gövde Biçimine Göre Civata Çeşitleri
Civatalar tıpkı baş geometrisine göre olduğu gibi gövde biçimine göre de farklılaşır. Burada gövdenin şekli, kullanım alanı ve yapısı belirleyicidir. Baş biçimine göre civatalar;
- Saplama,
- Germe civatası,
- Sac vidası,
- Vidalı pim,
- Ağaç vidası,
- Matkaplı vida,
- Esnek civata,
- Gövde toleranslı civata
olarak isimlendirilir.
Civata ile Vida Arasındaki Fark Nedir?
Civata gibi her alanda ve şekilde kullanılan bağlantı elemanlarından bir diğeri vidadır. Bu nedenle vida ve civata kimi zaman birbirine karıştırılsa da aslında iki farklı malzemeyi ifade eden ayrı kavramlardır. En temel vida ve civata farkı birinin ucunun sivri, diğerinin düz olmasıdır. Nitekim vida üzerinde açılacak yivler bulunurken civatada, uç kısım kördür ve bağlantı için ek ekipman gerekir. İki malzeme arasındaki diğer farklar ise şu şekildedir:
- Civatada sabitleme için somun kullanılırken vida tek başına kullanılır ve ana gövde üzerinden takılır.
- Civata genellikle diş çekilmemiş malzemeler için uygundur, vida ise diş çekilen yüzeylere uygulanır.
- Civata vidadan daha güçlü sıkıştırma ve sabitleme özelliğine sahiptir.
- Civatanın sağladığı güvenlik vidaya nazaran daha fazladır.
- Civatanın yük taşıma kapasitesi vidaya göre çok daha büyüktür. Bu nedenle sabitleme sırasında civata ile birlikte otomatik vidalama ekipmanları kullanılır, vida ise elle sabitlenir ve görece düşük nitelikte bir bağlantı sağlar.
Civata Kullanmak İçin Gerekli Aletler Nelerdir?
Civatalar farklı endüstriyel ihtiyaçları karşılamak için uygun teknikler ve meteorolojik özelliklerde üretilen malzemelerdir. Kimi soğuk kimi sıcak ortamda kullanılan civatalar aynı zamanda yük taşıma kapasitesine ve parça özelliğine göre de farklılık gösterir. Her alanda yüksek dayanım ve işlevsellik sunan civatalar ancak somun ile birlikte kullanıldığında tam sabitleme sağlar. Elle veya otomatik olarak vidalama yapan cihazlar yardımıyla bağlantı noktasına eklenebilir.
Farklı sektörlerde kullanılan tente, şemsiye gibi ürünlerle paketleme makineleri, yıkama makineleri, temizlik ekipmanları ve servis arabaları civatalı bağlantı hafif sanayi tekerlekleri ile sabitlenen malzemelerdir. Ekipmanın hareket kabiliyetini artıran tekerlekler, civatalı bağlantı sayesinde uzun süre dayanım gösterir ve farklı ihtiyaçları karşılamaya yardımcı olur. Siz de Türkiye’nin her yerinden makine yedek parça ve ekipman ihtiyacını karşılamak için E-tekerlek ürünlerini inceleyebilir, üstün kaliteli parçalara uygun fiyatlarla sahip olabilirsiniz
