Rulman Nedir?
Rulman sözlük anlamıyla; mekanik ve elektrikli düzeneklerde kayma sürtünmesi yerine bir yuvarlanma sürtünmesi sağlayarak enerji yitirilmesini azaltmak için yataklarla muylular arasına yerleştirilen parça anlamını taşımaktadır. Temel olarak 4 farklı ana parçanın bir araya gelmesiyle meydana gelir; en basit şekliyle rulmanı oluşturan bileşenler;
- Kanallara sahip iki bilezik veya disk
- Makaralar veya bilyalar şeklinde döner elemanlar
- Döner elemanları ayrı tutan ve yönlendiren bir kafes
En basit rulmanlar, yüzeyin şekli, boyutu, pürüzlülüğü ve konumu üzerinde değişen derecelerde kontrole sahip, kesilmiş veya bir parça halinde oluşturulmuş yatak yüzeyleridir.
Taşınan bir nesneyi destekleyen veya taşıyan ahşap makaralar şeklindeki rulmanlı yatağın icadı oldukça eskiye dayanmaktadır. Yuvarlanan eleman yatağının en eski örneği, İtalya'nın Nemi Gölü'ndeki Roma Nemi gemilerinin kalıntılarından dönen bir masayı destekleyen ahşap bir bilyadır.
Leonardo da Vinci, 1500 yılı civarında bir helikopter tasarımında bilyalı rulmanları çizimlerinde kullandı. Bu, günümüzde dahi havacılık tasarımlarında bir ilkti.
İlk bilyalı ve makaralı rulmanlarda yaşanan bir problem, bilyaların veya makaraların birbirine çarparak ek sürtünmeye ve enerji kayıplarına neden olmasıydı. Dönen elemanların birbiriyle etkileşimlerinin, her bir bilyeyi veya silindiri birer kafes içine alarak azaltılabileceği Galileo tarafından 17. YY.'da tespit edilmiştir.
Rulman Ne İşe Yarar?
Rulmanlar yuvarlanma sürtünmesi oluşturarak kayma sürtünmesini engellemeye çalışırlar. Bu sayede enerji kayıpları en aza indirilir ve daha verimli bir dönme/ çalışma elde edilir. Rulman, hareketli mekanik parçaları yataklayan (hareketlerini sınırlandıran), parçalar arasındaki sürtünmeyi azaltan bir makine elemanıdır.
Birbirine göre farklı yönlerde dönen parçaların bu hareketi minimum sürtünme ile yapmasını sağlayan, daha az güç harcanarak, daha yüksek devirlere çıkabilmesine olanak sağlamaktadır.
Rulman Çeşitleri Nelerdir?
Hemen her makinede çeşitli ebatlarda bulunan rulmanların, günümüzde 300 bin civarında çeşidi bulunur. Her makinenin işlevi ve büyüklüğüne orantılı olarak, birden fazla rulman kullanımı sıklıkla rastlanan bir durumdur. Genel hatlarıyla rulman çeşitlerini aşağıdaki gibi sınıflandırabiliriz;
Tek ve çift sıra bilyalı rulmanlar; bilyalı rulmanlar tüm rulman tipleri içerisinde en yüksek devir sayısı sınırına sahiptir. Makaralı rulmanlara göre daha az yüzey teması sağladıklarından daha az sürtünme ile daha yüksek devir sayıları elde edilebilir. Her iki tarafında da kapağı bulunan rulmanlar bakım gerektirmez.
Oynak bilyalı rulmanlar; oynak bilyalı rulmanlar çift sıralı, dış bilezikteki yuvarlanma yolu iç bükey küre biçiminde olan, parçalarına ayrılmayan rulmanlardır.
Açısal temaslı bilyalı rulmanlar; tek sıralı eğik bilyalı rulmanlar: Sadece bir yönden gelen eksenel yükleri taşıyabilirler ve bu nedenle ikinci bir rulmanın yanına monte edilmeleri gerekir. Tek sıralı eğik bilyalı rulmanlar parçalarına ayrılmazlar.
Silindirik makaralı rulmanlar; silindirik makaralı rulmanlar parçalarına ayrılabilen radyal rulmanlardır. İç bileziği şekline göre ve aksesuar kullanımına göre rulmanların isimlendirmesi yapılır.
Konik makaralı rulmanlar; metrik ve inç seri rulmanlar olmak üzere adlandırılırlar. İnç serisindeki rulmanlar özel kodlamalara sahiptir. Konik makaralı rulmanlar eksenel yükleri bir yönde taşıyabilirler.
Oynak makaralı rulmanlar; oynak makaralı rulmanlar dış bilezikteki yuvarlanma yolu iç bükey küre biçiminde olan ve parçalarına ayrılmaz rulmanlardır. Genelde kullanılan kafesler plastik malzemedendir.
Rulman Nerelerde Kullanılır?
Farklı boyutlardaki yataklar ve şaftlar için değişik ölçülerde üretilebilen millerin yataklanmasında kullanılan rulmanlardan yüksek verim almak için doğru rulmanın seçilmesi gerekir.
Rulmanların işlevi ile ilgili son derece basit bir örnek vermek gerekirse; bisikletlerin tekerlek merkezinde jantın bağlı olduğu milin üzerinde rulman yer alır. Bu rulmanlar tekerlek milinin yataklanmasıyla tekerleğin ekseni etrafında rahatça dönebilmesini sağlamaktadır. Bu noktada rulman ne kadar kaliteli ve sürtünmesiz olursa, pedallardan bisiklete iletilen hareket de o denli kolay olacaktır.
Rulmanlı Tekerlek Çeşitleri Nelerdir?
Tekerleği ve aksı birbirine bağlayan tekerlek rulmanı bu düzeneğin en kritik bileşenlerinden biri. E-Tekerlek olarak neredeyse tüm serilerimizde bilya rulmanlı ya da masura rulmanlı tekerlek ve yedek tekerlek seçeneğimiz mevcuttur.
Örneğin iz yapmaz özellikteki şeffaf tekerleğimiz; DBP75x25
Orta-Ağır sanayi tipi serilerimizden olan ED serisi tekerleklerimizde bilya rulmanlı tekerleğimiz; https://www.e-tekerlek.com/oynak-frenli-tabla-baglantili-bilya-rulmanli-poliuretan-agir-sanayi-tekerlegi-cap150-ed01-zbp-150f
https://www.e-tekerlek.com/ daki Bilya rulmanlı tekerleklerimize örnektir.
Bunların dışında masura rulmanlı tekerleklerimiz için de aşağıdaki linkten ulaşabilir, masura rulmanlı tekerlek çeşitlerimizi inceleyebilirsiniz.
https://www.e-tekerlek.com/tekerlekler?multi=142-1959
